Proefschrift
Samenvatting
The design of our own lives gaat over hoe techniek ons stuurt en verandert. Verschillende trends in de ontwerptheorie en techniekfilosofie met betrekking tot de aansluiting tussen mens en techniek worden bij elkaar gebracht. Het doel is om bij te dragen aan begrip van de invloed van techniek op gebruikers, de toepassing van deze kennis in de ontwerppraktijk, en bovendien om ethische vragen rond gebruikersbeïnvloedende techniek aan de orde te stellen.
Het boek begint met een bespreking van het thema van gebruikersbeïnvloedende techniek in relatie tot ‘design for usability’. Daarna wordt het project afgezet tegen de traditie van sociaal geëngageerd en utopisch ontwerpen. Het centrale deel van de studie bestaat uit een filosofisch en ethisch onderzoek naar de onderlinge afhankelijkheid tussen mensen en techniek.
Het werk van de Franse filosoof Michel Foucault staat centraal in deze studie en wordt gebruikt voor de uitwerking van het onderzoekskader van ‘technische mediatie en subjectivering’. In deze benadering staat techniek niet tegenover de menselijk vrijheid en de ethiek; het omgaan met de invloeden van techniek wordt juist gezien als een onderdeel van moreel subject worden.
De techniekethiek, ontwikkeld in het voetspoor van Foucault, richt zich op de kwaliteit van de interactie en verbinding met techniek. In deze benadering staat hybridisering centraal. De ethiek moet de hybridisering van mens en techniek niet vermijden; en ook niet bestrijden als het grootste gevaar, maar hybridisering verdient wel de grootste zorg. De uitdaging waar we voor staan is om zorg te dragen voor het ontwerp van ons eigen bestaan.
De studie bevat vele voorbeelden. Een casestudy over de OV-chipkaart, bijvoorbeeld, dient om te illustreren hoe sociale en ethische aspecten — van gebruiksgemak tot zorg over privacy en beveiliging — kunnen worden geanalyseerd vanuit het kader van de invloed van techniek op gebruikers.
Steven Dorrestijn (1977) behaalde een diploma Wijsbegeerte van wetenschap, technologie en samenleving aan de Universiteit Twente in 2004. Hij studeerde ook twee jaar Werktuigbouwkunde en volgde vakken over Designgeschiedenis. In 2005-2006 studeerde Dorrestijn filosofie in Parijs met een studiebeurs van de Franse Regering. Dit promotieonderzoek werd uitgevoerd aan de Universiteit Twente tussen 2007 en 2012.
Promotie op 10 oktober 2012
